Vụ 3 cây sưa (cây huê) cổ thụ trị giá hàng trăm tỷ đồng bị đốn hạ ở ngay trong Phân khu Bảo vệ nghiêm ngặt thuộc Di sản thiên nhiên thế giới Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng (Vườn QG PN-KB) gây chấn động dư luận thời gian qua lại một lần nữa "nóng" lên vì những diễn biến bất ngờ khi cơ quan tố tụng là Công an và Viện Kiểm sát nhân dân (VKSND) tỉnh Quảng Bình thống nhất không xử lý hình sự mà đề xuất chỉ xử lý hành chính đối với sai phạm đặc biệt nghiêm trọng của ông Phó Giám đốc Vườn QG PN-KB Nguyễn Văn Huyên…
Vụ triệt hạ 3 cây gỗ sưa nêu trên diễn ra cuối tháng 4/2012. Trong vụ án này, Ban quản lý Vườn QG PN-KB chỉ phát hiện được sự vụ khi "lâm tặc" đã hoàn tất việc đốn hạ 3 cây gỗ quý hiếm này. Không chỉ phát hiện chậm mà ngay sau đó, việc tuần tra, kiểm soát, truy quét, đẩy đuổi "lâm tặc" và người dân ra khỏi rừng của lực lượng cán bộ, kiểm lâm Vườn QG PN-KB do ông Huyên làm tổ trưởng không những thực hiện không tốt mà còn có nhiều việc làm bất bình thường, gây thất thoát một số lượng lớn gỗ sưa, làm thiệt hại tài sản Nhà nước và còn để xảy ra tình trạng mất an ninh trật tự nghiêm trọng tại đây…
Diễn biến "vụ án gỗ sưa" gây chấn động dư luận ở tỉnh Quảng Bình bắt đầu bằng việc ngày 18/4/2012, Ban quản lý Vườn QG PN-KB phát hiện có người dân vào rừng để khai thác gỗ sưa. Từ phát hiện này, ngày 22/4/2012 lãnh đạo UBND tỉnh Quảng Bình đã có cuộc họp khẩn bàn biện pháp xử lý.
Tại cuộc họp, ông Nguyễn Hữu Hoài, Chủ tịch UBND tỉnh giao cho Ban Chỉ huy các vấn đề cấp bách trong bảo vệ rừng và phòng chống cháy rừng (PCCR) của tỉnh xây dựng phương án để truy quét, đẩy đuổi người dân khai thác, mua bán vận chuyển lâm sản trái pháp luật ra khỏi lâm phần Vườn QG PN-KB. Ngay sau đó, Ban chỉ huy đã thực hiện ngay phương án truy quét và giao cho ông Lưu Minh Thành, Giám đốc Vườn QG PN-KB làm chỉ huy chung và ông Nguyễn Văn Huyên, Phó Giám đốc trực tiếp chỉ đạo kiểm tra hiện trường…
Ngày 23/4/2012, Ban Quản lý Vườn QG PN-KB thành lập đoàn kiểm tra hiện trường vụ khai thác gỗ sưa trái phép với 80 người tham gia; trong đó có rất nhiều cán bộ có chức vụ, do ông Nguyễn Văn Huyên, Phó Giám đốc Vườn làm đoàn trưởng...
Theo những thông tin mà chúng tôi có được, sau khi vào đến khu vực Hung Trí, thuộc Phân khu bảo vệ nghiêm ngặt Vườn QG PN-KB, đoàn kiểm tra do ông Nguyễn Văn Huyên dẫn đầu đã phát hiện được hiện trường vụ đốn hạ 3 cây gỗ sưa cổ thụ. Cũng tại đây đoàn kiểm tra còn phát hiện được một cái hố có chứa đầy gỗ sưa. Dưới sự chỉ đạo trực tiếp của ông Huyên, các cán bộ kiểm lâm Lê Mạnh Hà và Lưu Minh Thắng đã đưa lên khỏi miệng hố khoảng 7 hộp gỗ sưa và cho biết dưới đó còn rất nhiều gỗ nữa.
Sau khi tiến hành hội ý nhanh tìm phương án giải quyết, dù có nhiều ý kiến khác nhau nhưng chủ yếu tập trung cho việc bảo vệ hoặc tìm cách đưa gỗ về. Tuy nhiên, thật khó hiểu khi ông Nguyễn Văn Huyên chỉ đạo thả gỗ trở lại hố và đột ngột ra quyết định rút quân về mà không cần xin ý kiến một ai. Nói về vấn đề này, một cán bộ kiểm lâm trong đoàn kiểm tra hôm đó (xin được giấu tên) cho biết: Việc ra quyết định như vậy là hết sức bất thường, bởi ông ấy biết nếu không cho quân giữ số gỗ đó hoặc đưa gỗ về thì chắc chắn "lâm tặc" sẽ cướp mất gỗ. Trước đó, trong cuộc hội ý, tôi có đề xuất một mặt cho quân chốt chặt hiện trường để giữ gỗ, mặt khác cử một tổ cán bộ khoảng 10 người trở lại khu vực Dốc Cây Mận (nơi này có sóng điện thoại và chỉ cách Hung Trí khoảng nửa ngày đường-PV) để điện thoại xin ý kiến chỉ đạo của lãnh đạo tỉnh nhưng ông Huyên quát thẳng vào mặt tôi rằng đề xuất như vậy là không thực tế nên không thể tiếp thu - cán bộ kiểm lâm này cho biết thêm.
Quyết định bỏ gỗ sưa lại như ở trên rồi rút quân là bất bình thường và việc báo cáo kết quả cuộc truy quét của ông Huyên lại càng cho thấy nhiều điều bất bình thường hơn. Trong bản báo cáo về kết quả thực hiện phương án truy quét, kiểm tra, đẩy đuổi người dân khai thác, mua bán, vận chuyển lâm sản trái phép trong lâm phần Vườn gửi lên cho ông Lưu Minh Thành, Giám đốc BQL Vườn QG PN-KB để ông này làm cơ sở chỉ đạo và báo cáo với lãnh đạo tỉnh Quảng Bình không có bất kỳ một dòng nào nói về số gỗ được phát hiện và sau đó bị bỏ lại để cho "lâm tặc" cướp mất.
Không những vậy, trong báo cáo còn một mực khẳng định rằng “tất cả sản phẩm gỗ của các cây huê (cây sưa - PV) nói trên đã bị tẩu tán nên tổ kiểm tra không có căn cứ để xác định khối lượng” dù rằng chỉ khoảng chưa đến 4 ngày trước đó chính ông Huyên vừa chỉ đạo rút quân khi đã “tay sờ, mắt thấy” gỗ sưa đầy trong hố ở khu vực hiện trường Hung Trí như đã nêu ở trên.
Cụ thể, trong báo cáo về hiện trường do ông Huyên thực hiện chỉ có nội dung chung chung như sau: Tại đây (nơi ba cây gỗ sưa bị đốn hạ - PV), tổ kiểm tra phát hiện tổng diện tích thiệt hại do các đối tượng khai thác là 563 m2, phát hiện 3 hố đào bới sâu, ở giữa lòng rét cạn có một bãi bằng với diện tích 80m2 có nhiều bai, vai, vỏ, giác, mạt cưa, lá chủ yếu của cây gỗ sưa, có độ dày 0,4 m. Tang vật thu được tại hiện trường gồm: 1 cân bàn loại 100 kg, 1 tấm bạt loại 6x10 m, 2 xích cưa loại 1,2 m (đã hỏng), 1 cái cuốc cúp, 2 can nước, 1 nắp xoong, 2 bao đựng nước (loại to), 1 dao, bai - vai - giác sưa. Tại hiện trường để lại 3 hố, qua kiểm tra xác định đây là các hố đào gốc của cây sưa. Trong đó hố 1 là gốc của cây sưa khô mục, 2 hố còn lại là gốc của cây sưa còn sống (tất cả sản phẩm gỗ của các cây sưa nói trên đã bị tẩu tán nên tổ kiểm tra không có căn cứ để xác định khối lượng).
Ngay cả khi Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Quảng Bình đã khởi tố vụ án và khởi tố bị can liên quan đến vụ 3 cây gỗ sưa cổ thụ bị lâm tặc triệt hạ, thì ông Huyên vẫn tiếp tục che giấu thông tin, khẳng định đoàn kiểm tra không phát hiện được gỗ sưa tại khu vực Hung Trí với các điều tra viên đến làm việc. Về việc này, ông Lưu Minh Thành, Giám đốc Vườn QG PN-KB cho biết: "Không biết vì lý do gì mà ngay cả khi cán bộ điều tra Công an tỉnh đến làm việc, anh Huyên vẫn khẳng định rằng khi kiểm tra ở Hung Trí không phát hiện được gỗ. Nếu thời điểm phát hiện được gỗ, anh Huyên chỉ đạo cho quân giữ chặt và xin ý kiến của lãnh đạo tỉnh thì hậu quả vụ đốn hạ 3 cây gỗ sưa cổ thụ ở Phong Nha - Kẻ Bàng chắc chắn sẽ giảm đi nhiều và tôi cũng bớt đi bao điều áy náy về trách nhiệm của mình khi để vụ việc xảy ra.”
Tuy nhiên, bằng nghiệp vụ của mình, cơ quan Công an tỉnh Quảng Bình với nhiều bằng chứng và lời khai khác nhau đã đi đến kết luận: Sau khi đoàn kiểm tra ra khỏi hiện trường, nhóm đối tượng khai thác đã lấy số gỗ cất giấu dưới cái hố bán cho một số người gồm 9 gùi, trọng lượng khoảng 400 kg. Số gỗ còn lại 120 gùi, mỗi gùi có khối lượng khoảng 50-70 kg (ước tính khoảng 6 - 8 tấn gỗ sưa - PV) được chia đều cho 11 người trong nhóm lâm tặc đốn hạ 3 cây gỗ sưa. Số gỗ sau khi chia xong, các đối tượng lâm tặc này đã thuê hàng trăm người vào gùi cõng để tẩu tán ra ngoài… Trong quá trình tẩu tán này, nhiều vụ cướp, trộm gỗ diễn ra giữa các nhóm lâm tặc, bảo kê và cả trong người dân đã gây phức tạp về an ninh trật tự trên địa bàn…
Như vậy, việc làm của ông Nguyễn Văn Huyên trong chỉ đạo, thực hiện nhiệm vụ là hết sức bất thường và đằng sau cái sự bất thường này là gì vẫn còn là dấu hỏi lớn chưa được giải đáp. Tuy nhiên, điều dễ dàng nhận thấy là việc làm của ông Huyên đã gây thất thoát một lượng lớn gỗ sưa, gây thiệt hại tài sản Nhà nước nếu tính theo giá thị trường thời điểm đó phải lên đến hàng trăm tỷ đồng. Bên cạnh đó, việc ra lệnh rút quân, để gỗ sưa rơi vào tay “lâm tặc” lại còn chính là hệ luỵ lớn nhất gây nên tình trạng cướp bóc, trộm gỗ và làm mất an ninh trật tự ngay tại trong Vườn QG PN-KB và những xã gần đó như Xuân Trạch, Phúc Trạch, Sơn Trạch của huyện Bố Trạch cả một thời gian dài sau đó.
Thiết nghĩ, với chức trách, nhiệm vụ Phó Giám đốc Vườn QG PN-KB, lại phụ trách trực tiếp công tác quản lý, bảo vệ rừng nhưng không làm tròn trách nhiệm, để lâm tặc triệt hạ ba cây gỗ sưa cổ thụ cộng với việc để xẩy ra hậu quả nghiêm trọng như được kể ở trên, chắc chắn quá đủ cơ sở để xử lý trách nhiệm hình sự đối với ông Nguyễn Văn Huyên. Tuy nhiên, không biết vì nguyên nhân gì mà cơ quan tố tụng Công an và VKSND tỉnh Quảng Bình lại đồng nhất ý kiến chỉ đề nghị xử lý hành chính với ông Huyên mà thôi. Đây cũng là câu hỏi mà dư luận mong chờ có lời hồi đáp từ phía cơ quan Công an và VKSND tỉnh Quảng Bình.
Bài vả ảnh:Song Trang