“Vũ điệu” thổ cẩm Sa Pa

Những ngày tháng 7 trời mưa như trút nước, nhưng chúng tôi vẫn quyết tâm tìm về xã Tả Phìn, huyện Sa Pa, tỉnh Lào Cai, bởi không thể cưỡng lại sức hút đến kỳ lạ từ những bộ váy áo xòe hoa rực rỡ của các thiếu nữ Dao, Mông, đang tan chợ phiên về bản… Đến mới thấy, nghe mới hiểu, bằng đôi tay khéo léo, những thiếu nữ người dân tộc bản địa đang dệt nên những “vũ điệu” thổ cẩm, lưu giữ giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc.

 

Những sản phẩm thổ cẩm Sa Pa luôn thu hút khách.

 

Con đường gần 20 km từ Sa Pa đưa chúng tôi đến trung tâm xã Tả Phìn, len lỏi qua từng dải ruộng bậc thang đẹp như một bức tranh thủy mặc. Ngay từ đầu bản Tả Phìn, chúng tôi đã bắt gặp từng tốp những người phụ nữ đang miệt mài với đường kim mũi chỉ, tước sợi để làm nên từng tấm thổ cẩm rực rỡ sắc màu. Không khí của ngày làm việc nơi đây bình yên và đầy ắp tiếng cười. Người trong làng bảo rằng, Tả Phìn bây giờ khác xưa nhiều lắm, người Tả Phìn đã có cái ăn, trẻ con Tả Phìn đến lớp nhiều rồi, không còn lo đói nữa.


Vào thăm nhà chị Lý Tả Mẩy, xã Tả Phìn, huyện Sa Pa, chúng tôi choáng ngợp bởi nhiều sản phẩm được xếp chồng lên nhau. Vừa vui vẻ tiếp chuyện khách vừa thoăn thoắt đôi bàn tay thêu trên các tấm vải, chị Mẩy vừa cho biết: “Ngày xưa, chỉ biết dệt váy áo thôi, bây giờ làm được nhiều thứ lắm. Các hoa văn thì tự nghĩ ra thôi, cứ có chim rừng, hoa lá rừng là đẹp rồi. Các du khách người Tây rất thích những chiếc khăn, chiếc túi có họa tiết nhiều màu sắc. Làm cái này lâu lắm mà nhiều công đoạn”.


Nói rồi chị Mẩy hướng dẫn chúng tôi từng bước để có được những sản phẩm hoàn chỉnh. Thế mới biết, những tấm thổ cẩm được làm ra từ đôi bàn tay người phụ nữ không thể hoàn tất trong ngày một ngày hai. Từ việc vào rừng kiếm cây đem về phơi khô rồi đến việc tách lấy vỏ, sao cho vỏ cây mảnh đều nhau và không bị đứt nửa chừng. Những bó vỏ được cuộn chặt lại rồi cho vào cối giã, đánh bong hết bột chỉ, còn trơ lại sợi dai, sẽ cuộn lại thành những con sợi lớn. Qua vài lần luộc nước tro bếp và một lần luộc nước sáp ong, sợi cây đã trắng và mềm hơn, lúc này mới đưa vào dệt thành vải thổ cẩm. Những người phụ nữ ở đây thường dệt bằng khung cửi đai lưng, chứ không phải kiểu khung cửi của người miền xuôi. Tấm vải được dệt xong còn phải giặt đi giặt lại nhiều lần cho thật trắng. Sau đó, tấm vải được trải lên khúc gỗ tròn, rồi dùng một phiến đá chà sáp ong trượt đi, trượt lại cho đến khi tấm vải thật phẳng. Để có được những sản phẩm thêu đẹp, người phụ nữ phải nhuộm màu, phối màu, việc này đòi hỏi sự khéo léo và rất kỳ công. Có được những tấm vải ấy, các chị em lại tiếp tục tìm kiếm các mẫu thêu được lấy cảm hứng từ cuộc sống để tạo nên những sản phẩm công phu, sáng tạo với những họa tiết gần gũi, thân thiện nhất.


Nói đến chuyện gìn giữ làng nghề, chị Chảo Sành On, xã Tả Phìn, huyện Sa Pa, thật thà chia sẻ: “Trẻ em ở trong làng đều biết làm hết mà, phải dạy chúng từ bé, trước cả khi đến trường học cái chữ cơ. Cứ đi học về thì ngồi dệt và thêu với người lớn, ngày nghỉ học thì lên chợ bán hàng. Các cháu thuộc cách thêu, cách làm sợi, chọn vải, cách tìm cây lấy màu, pha màu từ bao giờ mình cũng không biết nữa…”.


Vậy là từ câu chuyện mưu sinh đời thường, các thế hệ ở làng nghề đã gìn giữ truyền thống theo kiểu “cầm tay chỉ việc” như thế đã bao đời nay. Cùng với sự phát triển du lịch Sa Pa trong những năm gần đây, làng nghề thổ cẩm Tả Phìn đã dần đi lên, đời sống bà con dần phát triển. Những đôi tay khéo léo kéo từng sợi chỉ, uốn từng nét hoa tỉ mỉ của thiếu nữ Mông, Dao… đang dệt nên những mơ ước về một cuộc sống ấm no, hạnh phúc hơn.

 

“Ngay từ năm 1999, Hội Phụ nữ huyện Sa Pa đã xây dựng dự án bảo tồn và phát triển nghề thổ cẩm tại xã Tả Phìn, giúp các gia đình cải thiện được cuộc sống, tăng thu nhập; đồng thời phát triển nghề thổ cẩm truyền thống, góp phần quan trọng thực hiện bình đẳng giới. Các sản phẩm thổ cẩm ngày càng phong phú, không chỉ được tiêu thụ trong nước mà còn được xuất khẩu sang các nước khác như Italy, Pháp, Mỹ...”. Bà Lý Mẩy Chạn, Phó Chủ tịch HĐND xã Tả Phìn, Chủ tịch Câu lạc bộ thổ cẩm.


Bài và ảnh: Nguyễn Thắng

Đến Tả Phìn hái thuốc tắm Dao và dệt thổ cẩm
Đến Tả Phìn hái thuốc tắm Dao và dệt thổ cẩm

Nằm trong chuỗi các hoạt động chính của Tuần Văn hóa - Du lịch Sa Pa năm 2014, chương trình "Một ngày làm nông dân Sa Pa" khai mạc ngày 3/5 tại xã Tả Phìn (huyện Sa Pa, tỉnh Lào Cai) đã thu hút hàng ngàn du khách trong và ngoài nước tham gia.

Chia sẻ:

doanh nghiệp - Sản phẩm - Dịch vụ Thông cáo báo chí Rao vặt

Các đơn vị thông tin của TTXVN