Gỡ 'nút thắt' thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số 

Vẫn còn nhiều khó khăn, vướng mắc

Các địa phương gặp không ít khó khăn, thách thức trong quá trình triển khai Chương trình mục tiêu Quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I từ năm 2021 đến năm 2025.

Theo thống kê, tính đến tháng 6/2023, giải ngân vốn đầu tư công Trung ương đạt 22%, đến tháng 9/2023 đạt 52%, nhiều địa phương giải ngân trên 60%. Thực tế, tại các địa phương vẫn còn nhiều khó khăn, vướng mắc dẫn đến kết quả giải ngân chậm, khó thực hiện.

Ông Hà Việt Quân, Chánh Văn phòng Điều phối Chương trình mục tiêu Quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030 cho biết: Chương trình có độ bao phủ rất lớn, bao gồm rất nhiều lĩnh vực. Vì vậy, thách thức đầu tiên là việc xác định đúng đối tượng để thụ hưởng các chính sách. Do địa bàn rộng lớn và bị chia cắt nên việc này mất nhiều thời gian.

Thách thức tiếp theo là do Chương trình có độ bao phủ rộng với 10 dự án khác nhau, 14 tiểu dự án là 36 nội dung chính sách rất lớn nên khó khăn trong việc các tìm hướng dẫn thực hiện; đặc biệt là văn bản quy phạm pháp luật, từ những nghị định của Chính phủ cho đến các quyết định của Thủ tướng, thông tư hướng dẫn, văn bản hướng dẫn của các bộ, ngành. Với sự tham gia của rất nhiều bộ, ngành nên khối lượng văn bản hướng dẫn rất đồ sộ. Vì vậy, chính quyền cơ sở gặp rất nhiều thách thức trong việc dẫn chiếu, tìm kiếm những hướng dẫn để thực hiện đúng quy định.

Thực tế tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số, bộ máy chính quyền cơ sở tương đối mỏng, trong khi đó phải triển khai một khối lượng công việc lớn, giải ngân lượng ngân sách lớn. Do đó, chính quyền địa phương gặp áp lực trong quá trình thực hiện trong bối cảnh nhân sự, đội ngũ cán bộ cơ sở vừa yếu, vừa thiếu. Đặc biệt, đây là lần đầu tiên địa phương triển khai một Chương trình lớn nên đã gặp một số khó khăn.

Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho địa phương

Để đẩy nhanh tiến độ triển khai và giải ngân vốn các Chương trình mục tiêu Quốc gia, trong đó có Chương trình mục tiêu Quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV, nhiều đại biểu cho rằng cần phân cấp, phân quyền mạnh cho địa phương để tháo gỡ nút thắt.

Ông Hà Việt Quân cho rằng, phân cấp nhiều hơn cho địa phương nhằm tạo điều kiện cho họ chủ động trong quá trình thực hiện để phù hợp với nhu cầu, đặc điểm, tình hình thực tế của vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Bởi vì, vùng đồng bào dân tộc thiểu số rất khác nhau, miền núi phía Bắc khác với Tây Nguyên, Tây Nam Bộ; thậm chí có những nhóm dân tộc thiểu số sinh sống trên cùng địa bàn nhưng đặc điểm kinh tế - xã hội, đời sống văn hóa cũng khác nhau. Do đó, việc phân cấp cần có kế hoạch và lộ trình để đảm bảo tất cả địa phương đều triển khai được.

Quá trình thực hiện phân cấp sẽ được Ủy ban Dân tộc thực hiện mạnh mẽ trong giai đoạn tới; nhất là sau Kỳ họp Quốc hội vừa qua, Chính phủ đang trình Quốc hội về cơ chế đặc thù trong quá trình phân cấp. Như vậy, năm 2024 và năm 2025 cũng như trong giai đoạn tới, sự phân cấp trong quá trình triển khai Chương trình sẽ đi vào thực chất, hiệu quả cũng như toàn diện hơn.

Để đẩy nhanh tiến độ thực hiện, bảo đảm đạt mục tiêu đề ra, ông Hà Việt Quân cho biết, bên cạnh việc thực hiện đúng các chủ trương đã được phê duyệt từ các nghị quyết của Quốc hội, các quyết định và nghị định của Chính phủ, Ủy ban Dân tộc đã xây dựng kế hoạch chi tiết trong quá trình thực hiện việc phân cấp, hướng dẫn thông qua các hoạt động đào tạo, tập huấn.

Đặc biệt, Ủy ban Dân tộc dành nguồn lực và sự quan tâm đáng kể tới công tác truyền thông. Đồng thời có kế hoạch cụ thể trong việc tăng cường phân cấp đi đôi với đẩy mạnh công tác kiểm tra, giám sát, hướng dẫn, tổ chức và đẩy mạnh công tác truyền thông trong quá trình triển khai Chương trình.