Để tìm hiểu rõ hơn, Phóng viên TTXVN đã có cuộc trao đổi với Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh, ông Nguyễn Văn Thành xung quanh nội dung này.
Dự án đường từ khu tái định cư xã Vạn Yên đến khu công viên phức hợp phía Đông đảo Cái Bầu (Vân Đồn). Ảnh: Minh Đức/TTXVN |
Từ năm 2012, Quảng Ninh đã nghiên cứu Đề án xây dựng đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt Vân Đồn với thể chế vượt trội để tạo cực tăng trưởng và thử nghiệm đổi mới, hoàn thiện tổ chức bộ máy trong hệ thống chính trị.
Song song với việc xây dựng Đề án, Quảng Ninh đã tích cực, chủ động nghiên cứu, đề xuất cơ chế, chính sách, thu hút các nguồn lực đầu tư, cải thiện căn bản hệ thống hạ tầng giao thông, hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội, tạo sức hấp dẫn đối với các nhà đầu tư lớn trong và ngoài nước. Trong giai đoạn 2012 - 2017, Quảng Ninh đã huy động và thu hút được trên 57.600 tỷ đồng đầu tư cho các dự án, công trình hạ tầng, tạo động lực cho sự phát triển Vân Đồn; trong đó, nguồn vốn ngoài ngân sách là trên 40.000 tỷ đồng, chiếm 70% tổng nguồn vốn đầu tư.
Đặc biệt, Quảng Ninh đã lựa chọn Tập đoàn Sun Group là nhà đầu tư chiến lược để nhanh chóng triển khai các dự án động lực như: Cảng hàng không quốc tế và dự án Khu dịch vụ du lịch phức hợp cao cấp có casino tại Vân Đồn. Đây là những dự án động lực tiền đề, quan trọng để thúc đẩy, thu hút các nhà đầu tư, các dự án đầu tư đảm bảo thực hiện thành công đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt Vân Đồn.
Quảng Ninh là tỉnh đầu tiên và duy nhất trong cả nước chủ động xin Trung ương cho phép tự bỏ tiền ngân sách địa phương và huy động vốn xã hội để đầu tư xây dựng đường cao tốc Hải Phòng - Hạ Long, Hạ Long - Vân Đồn - Móng Cái. Đây là tuyến cao tốc quan trọng đối với việc xây dựng đặc khu Vân Đồn.
Bên cạnh đó, tỉnh Quảng Ninh cũng đã đề xuất với Trung ương 12 nhóm cơ chế, chính sách đặc thù đối với đặc khu hành chính - kinh tế Vân Đồn. Đó là các nhóm chính sách về thuế, đất đai - bất động sản, tài chính - ngân sách, tiền tệ - ngân hàng, đầu tư - kinh doanh, quản lý - phát triển nguồn nhân lực, xuất nhập cảnh - quản lý cư trú, xuất nhập khẩu, nhà đầu tư chiến lược, hoạt động công nghệ cao, phát triển du lịch… Các cơ chế, chính sách này được xây dựng dựa trên kinh nghiệm và xu hướng quốc tế với nguyên tắc tuân thủ Hiến pháp; đảm bảo lợi ích hài hòa giữa Nhà nước, người dân và nhà đầu tư.
Các cơ chế chính sách được xây dựng theo phân lớp ngành nghề dựa trên kết quả phân tích chuỗi giá trị, từ đó xác định được các lĩnh vực ngành nghề ưu tiên, có ảnh hưởng lan tỏa đến sự phát triển của các lĩnh vực ngành nghề khác để tập trung khuyến khích phát triển, có ưu đãi đặc thù cho Nhà đầu tư chiến lược.
Các ưu đãi về thuế, đất đai chỉ tập trung vào một số lĩnh vực, ngành nghề mũi nhọn, không dàn trải, được xây dựng theo 2 nhóm: ưu đãi cao nhất chủ yếu chỉ tập trung áp dụng đối với các ngành nghề ưu tiên phát triển của đặc khu và dự án của nhà đầu tư chiến lược; đối với ngành, nghề lĩnh vực khác chỉ áp dụng chính sách tương đương như đối với khu kinh tế hiện nay. Thậm chí, Quảng Ninh đề nghị điều chỉnh giảm ưu đãi đối với một số trường hợp để đảm bảo ưu đãi không dàn trải.
Thưa ông, Quảng Ninh đã huy động mọi nguồn lực cho sự phát triển đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt Vân Đồn như thế nào? Hiện, tỉnh đã báo cáo và được Thủ tướng Chính phủ cho phép thuê các đơn vị tư vấn hàng đầu thế giới lập Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội và Quy hoạch chung xây dựng khu kinh tế Vân Đồn theo định hướng đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt. Những Quy hoạch này được phê duyệt sẽ là cơ sở quan trọng giúp tỉnh quản lý, thu hút đầu tư, xây dựng và phát triển Vân Đồn theo đúng mục tiêu Đề án đã đề ra.
Trong quá trình xây dựng Đề án, tỉnh đã huy động mọi nguồn lực, nhất là nguồn lực ngoài ngân sách để nhanh chóng cải thiện hạ tầng giao thông kết nối vùng, giao thông nội khu, đầu tư đồng bộ hạ tầng kỹ thuật khác, tập trung vào các công trình động lực.
Theo đó, trong năm 2018 hàng loạt dự án giao thông trọng điểm sẽ hoàn thành như: Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn, tuyến đường cao tốc Hạ Long - Hải Phòng, Hạ Long - Vân Đồn...; đồng thời "làn sóng" đầu tư tiếp tục tăng cao với nhiều dự án có số vốn lớn được triển khai.
Tỉnh cũng đã chỉ đạo các cơ quan chức năng tổ chức rà soát các quy hoạch, dự án đã và đang triển khai trên địa bàn huyện Vân Đồn, kiên quyết thu hồi các dự án chậm tiến độ, vi phạm pháp luật. Ngoài ra, tỉnh đặc biệt chú trọng quản lý Nhà nước về đất đai, thị trường bất động sản nhằm ngăn chặn việc giao đất, mua bán, chuyển nhượng và sử dụng đất trái pháp luật trên địa bàn huyện.
Chúng tôi mong muốn Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các Bộ, ngành Trung ương và các địa phương tiếp tục ủng hộ Quảng Ninh trong quá trình xây dựng Đơn vị hành chính kinh tế đặc biệt Vân Đồn, nhất là việc xây dựng các cơ chế, chính sách áp dụng cho đặc khu. Để đảm bảo cho sự thành công của Đề án, tỉnh cũng sẽ tăng cường quản lý Nhà nước trên mọi lĩnh vực đối với Vân Đồn và đẩy mạnh thu hút, mời gọi các nhà đầu tư lớn trên thế giới.
Hiện nay, còn nhiều ý kiến khác nhau về ngân sách cho đặc khu. Nhiều chuyên gia nói rằng, Nhà nước sẽ chỉ cho cơ chế chứ không cho tiền. Vậy chỉ với cơ chế, Vân Đồn có khả năng thành công không? Theo kinh nghiệm thành công của các đặc khu trên thế giới thì đều có chung những điều kiện cơ bản; trong đó, có sự hỗ trợ của Nhà nước để phát triển hạ tầng và tạo điều kiện thu hút nhân lực chất lượng cao, nhất là giai đoạn đầu của đặc khu.
Với Quảng Ninh, đã có chuẩn bị những điều kiện cơ bản. 3 năm gần đây, chúng tôi vừa xây dựng đề án đặc khu vừa đẩy mạnh thu hút nguồn lực đầu tư hoàn thiện hạ tầng. Các nhà đầu tư cũng vào với tâm thế rất chờ đợi cơ chế sẽ được luật hóa. Chỉ trong thời gian không dài, hơn 40.000 tỷ đồng đã được thu hút từ doanh nghiệp để đầu tư hạ tầng giao thông như cao tốc, sân bay, hệ thống bến cảng đón tàu du lịch cỡ lớn. Tuy nhiên, hạ tầng giao thông và kỹ thuật này chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển của đặc khu trong tương lai.
Trong đề án, chúng tôi cũng có đề xuất Nhà nước hỗ trợ giai đoạn 5 năm đầu, xác định rõ nguồn lực hỗ trợ có mục tiêu trên cơ sở trích lại một tỷ lệ nhất định từ đóng góp của Quảng Ninh nộp về ngân sách Trung ương. Sau thời gian đó, đặc khu sẽ đảm bảo được yêu cầu trang trải và có một phần tích lũy để phát triển tiếp cơ sở hạ tầng cũng như đóng góp về ngân sách tỉnh và Trung ương.
Chúng tôi cũng xác định là đặc khu trước hết phải “sống” tốt, chứ không phải miễn thuế cho đến cạn kiệt nguồn thu. Phương pháp tiếp cận của các đề án mà chúng tôi báo cáo không nặng vào miễn thuế mà quan tâm tới môi trường đầu tư, kinh doanh thông thoáng, đơn gian và minh bạch, độ an toàn cho các nhà đầu tư. Nhà đầu tư quan tâm đến hệ thống tư pháp xử lý tranh chấp, bảo vệ quyền tài sản, quyền sở hữu trí tuệ thế nào, chứ không chỉ là vấn đề thuế.
Bên cạnh đó, chúng tôi cũng đề xuất cụ thể mức hỗ trợ và thời gian hỗ trợ trong luật, tránh tình trạng các khu kinh tế ven biển, khu kinh tế cửa khẩu, được cho cơ chế “hỗ trợ có mục tiêu, căn cứ theo tình hình ngân sách hằng năm thì Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ tham mưu trình Chính phủ quyết định”, nhưng thực tế hỗ trợ quá khiêm tốn, khiến khu kinh tế không thể xây dựng được kế hoạch trung và dài hạn. Đây là điều chúng tôi trăn trở và chủ động đề xuất vào trong đề án.
Trước thông tin Vân Đồn trở thành 1 trong 3 đặc khu kinh tế, tình trạng mua bán và thổi giá đất trên địa bàn huyện Vân Đồn tăng lên rất cao. Vậy tỉnh Quảng Ninh đã có những giải pháp nào nhằm ngăn chặn tình trạng này, thưa ông?
Nhằm ngăn ngừa tình trạng mua bán và thổi giá đất trên địa bàn huyện Vân Đồn, UBND tỉnh đã yêu cầu tạm dừng chuyển đổi mục đích sử dụng đất, giao đất cho các tổ chức, dự án, và tạm dừng giao dịch chuyển nhượng đất trên địa bàn. Trường hợp đặc biệt UBND huyện Vân Đồn phải tổng hợp, báo cáo UBND tỉnh Quảng Ninh xem xét, quyết định. Chủ trương này đã được tỉnh Quảng Ninh triển khai thống nhất từ cấp uỷ đến chính quyền địa phương, bước đầu phát huy hiệu quả tích cực và nhận được sự đồng tình, ủng hộ tích cực của nhân dân, cộng đồng doanh nghiệp và các nhà đầu tư.
Từ lâu, tỉnh Quảng Ninh cũng đã xác định tăng cường quản lý chặt chẽ công tác đất đai trên địa bàn. Thời gian qua, tỉnh đã ra nhiều văn bản chỉ đạo, nghiêm cấm việc lấn chiếm, giao dịch, chuyển đổi đất đai… nhằm mục tiêu trục lợi, tạo hiện tượng “sốt” giá đất. Trong khi nhà nước đã bỏ ngân sách lớn đề đầu tư hạ tầng giao thông trên địa bàn, vô hình chung, lại tạo điều kiện cho một số đối tượng đầu cơ “lách” Luật Đất đai để thu mua sổ đỏ, buôn bán trao tay đất đai, đẩy giá đất lên cao. Đồng thời, tỉnh cũng chỉ đạo cơ quan chức năng kiên quyết xử lý, kiểm điểm nhiều cán bộ vi phạm.
Trong thời gian tới, tỉnh Quảng Ninh cũng sẽ tiếp tục tăng cường kiểm tra, thanh tra các dự án lớn; các dự án có dấu hiệu đầu cơ, trục lợi, tăng giá đất; làm rõ trách nhiệm của cán bộ quản lý, trách nhiệm người đứng đầu. Đối với các xã, thị trấn là đơn vị quản lý trực tiếp về đất đai, phải quán triệt nghiêm chỉ đạo của tỉnh, những trường hợp nào vì lợi ích cá nhân mà tiếp tay cho việc vi phạm về quản lý đất đai, sẽ xử lý nghiêm minh.
Xin cám ơn ông!