Maria Butina (29 tuổi), du học sinh Nga tại Mỹ, bị bắt vì cáo buộc làm gián điệp cho chính phủ Nga. Ảnh: TASS
Ngày 16/7 vừa qua, cô xuất hiện trong một phiên tòa, với các cáo buộc lợi dụng Hiệp hội Súng trường Quốc gia (NRA) âm mưu gây ảnh hưởng tới đảng Cộng hòa và hơn nữa là tới chính quyền Mỹ.
Theo báo Anh Guardian, một nhân viên FBI điều tra Butina trên phiên tòa ngày 16/7 trong hồ sơ truy tố có viết Butina tìm cách thiết lập các kênh liên lạc bí mật với các nhà chính trị gia Mỹ để “xâm nhập bộ máy hoạch định chính sách của Mỹ nhằm thúc đẩy chương trình nghị sự của liên bang Nga”. Butina có thể phải đối mặt với mức án 5 năm tù giam trong nhà tù liên bang nếu bị kết tội.
Torshin, một quan chức cấp cao tại Ngân hàng Trung ương Nga và là người quen với David Keene – Chủ tịch NRA, cũng bị các công tố viên Mỹ cáo buộc chỉ đạo các hoạt động của Butina.
Trong phiên tòa 16/7, Butina phủ nhận mọi lời cáo buộc. Luật sư của cô, Robert Driscoll, cho biết cô là một sinh viên tốt nghiệp đại học hợp pháp và là một doanh nhân người Nga truyền cảm hứng. Cô ấy “sẽ bảo vệ quyền lợi của mình một cách mạnh mẽ và mong muốn chứng minh mình trong sạch”, luật sư Robert khẳng định.
Butina sinh ra và lớn lên tại Siberia. Cha cô là người đưa cô tới thế giới súng đạn. Sau khi tốt nghiệp đại học, cô thành lập một chuỗi cửa hàng đồ nội thất. Sau đó, cô chuyển đến Moskva điều hành một công ty quảng cáo. Trong một hồ sơ năm 2012, Butina được cho là người sáng lập ra tổ chức The Right to Bear Arms (Quyền được dùng vũ khí) tại Nga năm 2011. Tuy nhiên, khi được yêu cầu cung tấp giấy tờ cơ bản về tổ chức của mình, Butina không thể đưa ra.
Theo ghi nhận trong hồ sơ truy tố, thông qua NRA, Butina đã dành nhiều năm thiết lập và nuôi dưỡng các mối quan hệ với các nhà hoạt động Cộng hòa, các nhà hoạt động nhân quyền và các nhà lãnh đạo tôn giáo. Cô chụp ảnh với các ứng cử viên tổng thống thuộc đảng Cộng hòa và giúp các quan chức NRA tới Moskva. Trong các cuộc họp phe bảo thủ phần lớn là đàn ông lớn tuổi tham dự, Butina nổi bật bởi là một cô gái trẻ có vóc dáng.
Vào năm 2013, John Bolton, cố vấn an ninh quốc gia của Tổng thống Mỹ Donald Trump, đã xuất hiện trong một đoạn video quảng bá mà tổ chức Right to Bear Arms sử dụng để vận động hành lang quyền sử dụng súng tại Nga.
Tháng 4/2014, Butina bay tới Indianapolis để tham dự hội nghị một cuộc họp của NRA. Trong một bức ảnh đăng lên mạng xã hội, Butina ngồi cùng Wayne LaPierre, Phó chủ tịch của NRA, cùng các ứng viên tranh cử nặng ký của đảng Cộng hòa gồm Bobby Jindal - Thống đốc bang Louisiana và Rick Santorum - cựu thượng nghị sĩ Mỹ.
Tháng 9 năm đó, Butina đã mời Paul Erickson, một thành viên chính trị bảo thủ và cựu thành viên NRA, đến Moksva phát biểu tại tổ chức của mình. 6 tháng sau, Butina tiếp tục gửi thư điện tử cho ông Erickson để hợp tác trong một dự án có tên gọi “Ngoại giao”, song lần này ông Erickson đã không trả lời thư.
Trong thư điện tử, Butina tuyên bố rằng đảng Cộng hòa "có khả năng giành quyền kiểm soát chính phủ Mỹ sau cuộc bầu cử năm 2016". Bên cạnh đó, cô nói muốn xây dựng mối quan hệ mang tính xây dựng hơn với đảng Cộng hòa.
Butina nhấn mạnh "vị trí trung tâm và tầm ảnh hưởng" của NRA trong đảng Cộng hòa. Cô xin cấp khoản ngân sách 125.000 USD để tài trợ cho việc tham dự các hội nghị của đảng Cộng hòa. Các chính trị gia Mỹ đã phản hồi kèm theo một danh sách các "đầu mối liên lạc quan trọng" mà cô có thể gặp.
Một vài tuần sau đó, Butina trở lại Mỹ tham dự hội nghị NRA năm 2015. Trong hội nghị lần này tổ chức tại Nashville, bang Tennessee, Butina có cơ hội tiếp cận những nhân vật có tiếng nói của phe bảo thủ như Scott Walker, Thống đốc bang Wisconsin. Vào tháng 7, Butina còn tham dự lễ khởi động chiến dịch tranh cử tổng thống của thượng nghị sĩ Walker.
Cuối năm 2015, tổ chức đòi quyền sở hữu súng của Butina chi tiền để đưa các quan chức cấp cao NRA tới Moskva gặp gỡ Phó Thủ tướng Nga Dmitry Rogozin. Những vị khách NRA bao gồm Erickson, Keene và David Clarke và Pete Brownell - giám đốc điều hành một công ty súng kiêm Chủ tịch NRA trong năm 2017.
Theo các quan chức Mỹ, khi chiến dịch năm 2016 được tăng cường, và khả năng chiến thắng của ứng viên đảng Cộng hòa Donald Trump trở nên rõ ràng, Butina bắt đầu thúc đẩy các hoạt động và cố gắng tiếp cận với ông Trump.
Trong năm diễn ra bầu cử, cô theo học chương trình sau đại học quốc tế tại Đại học Mỹ ở Washington. Trong hồ sơ truy tố, Butina được cho là đã tiết lộ kế hoạch thành lập mạng lưới liên lạc ngầm với các chính trị gia cho một cộng sự người Mỹ không xác định danh tính. Butina cho biết một quan chức Kremlin bày tỏ sự ủng hộ tới nỗ lực thiết lập kênh liên lạc của cô: “Tất cả những gì chúng tôi cần là 'câu đồng ý' từ Tổng thống Putin. Phần còn lại thì dễ hơn”.
Trong những tháng tiếp theo, Butina và Torshin sắp xếp một loạt “bữa tối hữu nghị và đối thoại” ở Washington và New York. Họ được cho là lợi dụng nhiều mối trung gian Mỹ để tiếp cận các thành viên trong chiến dịch của Tổng thống Trump song dường như không thành công.
Họ đã cố gắng để tiếp cận ban vận động của Tổng thống Trump một lần nữa vào tháng 5/2016. Tập đoàn Trump Organization xác nhận con trai Tổng thống, Donald Jr. gặp ông Torshin trong hội nghị NRA tổ chức tại Louisville, Kentucky. Alan Futerfas, luật sư tập đoàn Trump, cho biết hai người “nói chuyện có vài phút” và chủ đề thảo luận hoàn toàn chỉ liên quan đến súng.
Mỹ luôn cáo buộc Nga can thiệp bầu cử năm 2016 để giúp ứng cử viên Trump thắng lợi trước đối thủ Hillary Clinton. Cáo buộc này bị Nga bác bỏ nhiều lần.