Người dân đi trên thuyền trên lòng hồ nhưng không mặc áo phao.
Sau khi Nhà máy thủy điện Sơn La được xây dựng và ngăn dòng đã hình thành một vùng lòng hồ rộng lớn thuộc địa bàn 3 huyện của tỉnh Sơn La, người dân tại những khu vực này sử dụng nhiều loại phương tiện đường thủy để lưu thông. Nhưng do ý thức của người dân còn hạn chế, công tác kiểm tra, xử lý của lực lượng chức năng còn thiếu chặt chẽ đã dẫn đến những nguy cơ mất an toàn giao thông đường thủy trên khu vực lòng hồ.
Nhộn nhịp bến thuyền
Khu vực bến phà Nậm Ét, huyện Quỳnh Nhai (Sơn La) từ 6 giờ sáng đã tấp nập người và phương tiện qua lại. Khoảng cách vùng ngập nước giữa hai bên bến phà vào mùa nước dâng là gần 1 km. Để di chuyển từ bờ bên này sang bên kia, người dân thường sử dụng phà lớn hoặc những thuyền chở khách loại nhỏ. Những chuyến phà tại đây chủ yếu phục vụ các loại xe ô tô, còn phần lớn người đi xe máy khi qua lại khu vực bến phà đều đi trên những chiếc thuyền nhỏ được người dân địa phương sử dụng để kinh doanh chở khách từ nhiều năm nay.
Khu vực hai bên bến phà Nậm Ét có gần 20 con thuyền dạng nhỏ được neo đậu. Những con thuyền bằng sắt được đóng tại các cơ sở trên địa bàn và được trang bị các loại máy với công suất khác nhau. Mỗi khi người dân có nhu cầu đi qua, lái thuyền nhanh chóng đưa khách lên thuyền, chỉ cần từ 2 đến 3 khách thì sẽ cho thuyền chạy. Theo quy định, khi đi lại trên thuyền hành khách phải mặc áo phao để đảm bảo an toàn nhưng hầu hết họ đều không mặc.
Bến thuyền của người dân tại huyện Quỳnh Nhai, tỉnh Sơn La.
Về việc có phà lớn, an toàn hơn, nhưng người dân lại lựa chọn đi thuyền, chị Quàng Thị Thương, người dân ở xã Nậm Ét, huyện Quỳnh Nhai cho biết, nếu chờ phà thì sẽ lâu hơn vì 20-30 phút mới có một chuyến, còn đi thuyền nhanh hơn, không phải chờ đợi. Do việc gấp, mọi người thường chọn cách đi thuyền. Khi đi thuyền thường không phát áo phao nên chị và mọi người không mặc, nếu được phát thì sẽ mặc. “Chắc chắn việc đi lại bằng phà sẽ an toàn hơn là đi thuyền”, chị Thương cho biết.
Các chủ thuyền ở đây cho biết, chi phí để đóng một con thuyền nhỏ chở được 10 chiếc xe máy cùng hành khách là khoảng 60 triệu đồng, còn thuyền lớn hơn có giá gần 100 triệu đồng. Ông Lò Văn Dương, một chủ thuyền có thời gian làm việc tại bến phà Nậm Ét gần 10 năm chia sẻ, tính trung bình mỗi ngày ông chở được 3 đến 4 lượt khách. Mỗi lượt nếu đông khách thì có 10 xe hoặc ít hơn từ 2 đến 3 xe. Việc thu phí đi lại được tính theo xe máy, mỗi lượt giá 10 nghìn đồng, còn người thì không tính. Thu nhập trung bình mỗi ngày khoảng 100 nghìn đồng, nếu ngày nào đông khách thì được 200 nghìn đồng.
Về vấn đề đảm bảo an toàn cho khách khi đi thuyền, ông Dương cho biết, một thuyền được trang bị 5 áo phao cùng can nhựa và phao tròn treo trên thuyền để những người không có áo phao sử dụng khi cần. Hiện nay, hầu hết các thuyền ở đây đều chưa đủ điều kiện để đăng kí làm thuyền chở khách, vì đều là phương tiện cá nhân của người dân được sử dụng để tranh thủ chở khách. Nếu đăng kí thành thuyền hoạt động dịch vụ chở khách thì mỗi năm phải đóng phí 2 triệu đồng. Ngoài ra, phải có giấy phép thuyền trưởng mới được điều khiển thuyền kinh doanh dịch vụ chở khách. Nhưng ông Dương và nhiều người khác mới chỉ có giấy phép lái thuyền chứ chưa có giấy phép thuyền trưởng.
Cơ quan chức năng thiếu quyết liệt
Hầu hết người dân không mặc áo phao khi đi trên thuyền.
Chính quyền địa phương cho biết đã cung cấp áo phao và phao tròn cho các chủ thuyền, nhưng một số hộ chủ quan, không mang áo phao, thuyền bè không đảm bảo chất lượng. Mới đây, vào đầu tháng 3/2019 đã xảy ra gió lốc gây lật thuyền tại khu vực gần bến phà Nậm Ét khiến 2 người tử vong.
Thực trạng hầu hết người dân đều không mặc áo phao khi đi trên thuyền, đặc biệt là các loại thuyền chở khách, diễn ra hàng ngày song chính quyền địa phương vẫn cho rằng đây không phải là việc phổ biến. Ông Ngô Trí Dũng, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Quỳnh Nhai cho rằng, hầu hết người dân khi tham gia giao thông đường thủy vẫn mặc áo phao, chỉ một số ít còn chủ quan khi đi sửa chữa lòng bè, vó bè do nghĩ thời tiết an toàn, không có thời tiết cục bộ xảy ra.
Tìm hiểu thêm về các loại thuyền của người dân hoạt động trên vùng lòng hồ thủy điện Sơn La, chúng tôi được biết hầu hết các phương tiện đều chưa đạt tiêu chuẩn để đăng kiểm, kiểm định. Nguyên nhân là người dân đóng thuyền theo kiểu truyền thống, không đủ điều kiện để các cơ quan chức năng kiểm định.
Người dân đi trên thuyền chở khách nhưng không mặc áo phao.
Trước vấn đề các thuyền chở khách không đủ tiêu chuẩn hoạt động trên khu vực lòng hồ, đại diện Đội Cảnh sát giao thông thủy - bộ, Phòng Cảnh sát giao thông, Công an tỉnh Sơn La, có trụ sở tại huyện Quỳnh Nhai, khẳng định không có việc này.
Thượng tá Đinh Văn Ùy, Đội trưởng đội cảnh sát giao thông - – bộ, Phòng Cảnh sát giao thông, Công an tỉnh Sơn La, cho hay hàng năm vào mùa nước lên khi giao thông thuận lợi, đơn vị đã huy động lực lượng phối hợp với chính quyền địa phương thống kê các loại phương tiện. Hiện tại trên tuyến đường thủy lòng hồ thủy điện Sơn La, phương tiện thuyền phục vụ chở khách là không có. Chủ yếu là thuyền để phục vụ nhân dân đưa nhau đi làm nương, ăn cưới, mừng nhà mới. “Chúng tôi thường xuyên phối hợp với chính quyền địa phương thống kê các phương tiện, nên thuyền chở khách là không có”, Thượng tá Đinh Văn Ùy nhấn mạnh.
Theo Thượng tá Đinh Văn Ùy, do thực tế địa bàn rộng, gồm 3 huyện là Quỳnh Nhai, Thuận Châu, Mường La, lại có hai mùa nước lên xuống nên việc đi lại rất khó khăn. Vì thế, đơn vị tập trung vào công tác tuyên truyền vận động nhân dân tự giác chấp hành luật giao thông đường thủy cho các chủ thuyền, chủ tàu kí cam kết trong việc chấp hành an toàn giao thông đường thủy. Trong công tác tuần tra, kiểm soát bảo đảm giao thông trên tuyến, khó khăn nhất là khi cơ quan chức năng đi tuần tra kiểm soát để đảm bảo an toàn giao thông thì bà con cất thuyền, nhưng vì nhu cầu mưu sinh, làm nương nên khi lực lượng chức năng rút đi, họ lại mang ra hoạt động bình thường.
Phà ở bến Nậm Ét, huyện Quỳnh Nhai, hầu hết chỉ phục vụ xe ô tô, còn người và xe máy chủ yếu đi thuyền nhỏ.
Trên thực tế, nhu cầu đi lại và sử dụng các phương tiện đường thủy của người dân hai bên khu vực lòng hồ thủy điện Sơn La ngày càng tăng. Để đảm bảo an toàn cho người dân, lực lượng chức năng tỉnh Sơn La cần có những biện pháp kiên quyết, phù hợp để xử lý những vấn đề liên quan đến phương tiện giao thông đường thủy, không để những sự cố đáng tiếc xảy ra.