Lý do Nhật Bản 'né' Mỹ, hợp tác Anh, Italy phát triển máy bay chiến đấu thế hệ thứ 6

Theo tờ Nikkei Asia, Nhật Bản, Anh và Italy ngày 16/12 đã công bố kế hoạch hợp tác phát triển máy bay chiến đấu thế hệ tiếp theo trong một nỗ lực phản ánh nhu cầu cùng nhau đối phó với các mối đe dọa địa chính trị ngày càng tăng.

Ba quốc gia sẽ tập hợp các công nghệ của họ để phát triển và đồng sản xuất một khung máy bay chung. Tokyo đang trong quá trình nới lỏng các quy tắc xuất khẩu vũ khí và hy vọng cuối cùng sẽ khai thác được các mối liên hệ mà Anh và Italy có để bán máy bay cho các nước khác.

London và Rome sẽ hợp nhất các kế hoạch hiện có của họ về máy bay chiến đấu thế hệ thứ sáu Tempest với kế hoạch của Nhật Bản để phát triển thế hệ kế nhiệm cho máy bay chiến đấu F-2. Đây là lần đầu tiên trong thời kỳ hậu Thế chiến II, Nhật Bản phát triển một nền tảng quốc phòng lớn cùng với các quốc gia khác mà không phải là Mỹ.

Theo tuyên bố chung của các nhà lãnh đạo, ba nước sẽ khởi động Chương trình Không quân Chiến đấu Toàn cầu (Global Combat Air), mà họ mô tả là "một nỗ lực đầy tham vọng" nhằm phát triển máy bay chiến đấu thế hệ tiếp theo.

"Vì việc bảo vệ nền dân chủ, nền kinh tế và an ninh của chúng tôi cũng như bảo vệ sự ổn định khu vực ngày càng quan trọng hơn, chúng tôi cần có quan hệ đối tác quốc phòng và an ninh mạnh mẽ, được củng cố và củng cố bởi khả năng răn đe đáng tin cậy", tuyên bố chung của ba nước nêu rõ.

Tuyên bố không cho biết các công nghệ và khả năng cụ thể mà máy bay chiến đấu thế hệ tiếp theo sẽ tích hợp. Nhưng văn bản này nói rằng chương trình sẽ "làm sâu sắc thêm hợp tác quốc phòng, hợp tác khoa học và công nghệ, chuỗi cung ứng tích hợp và tăng cường hơn nữa cơ sở công nghiệp quốc phòng" của ba nước.

Tuyên bố cũng nhấn mạnh rằng chương trình sẽ mang lại "lợi ích kinh tế và công nghiệp rộng lớn hơn" cho ba quốc gia, thúc đẩy các hoạt động nghiên cứu và phát triển và tạo cơ hội cho các kỹ sư có tay nghề cao.

Nikkei Asia trước đó đã đưa tin rằng các tập đoàn công nghiệp từ ba đối tác sẽ dẫn đầu quá trình phát triển, với Mitsubishi Heavy Industries của Nhật Bản, BAE Systems của Anh và tập đoàn quốc phòng - hàng không vũ trụ Leonardo của Italy. Động cơ máy bay sẽ được phát triển bởi Tập đoàn IHI của Nhật Bản, Rolls-Royce của Anh và Avio của Italy.

Các chi tiết của máy bay chiến đấu thế hệ thứ 6 dự kiến ​​sẽ hình thành vào khoảng năm 2024. Việc phân bổ chi phí giữa các quốc gia vẫn chưa được xác định và có thể trở thành một vấn đề gây tranh cãi.

"Chúng tôi chia sẻ tham vọng để chiếc máy bay này trở thành trung tâm của một hệ thống không quân chiến đấu rộng lớn hơn sẽ hoạt động trên nhiều lĩnh vực", tuyên bố cho biết, đề cập đến "khả năng tương tác trong tương lai" với Mỹ, NATO và các đối tác khác ở Ấn Độ Dương, Thái Bình Dương và Châu Âu.

Tại Nhật Bản, máy bay chiến đấu mới sẽ thay thế các máy bay phản lực F-2 của Lực lượng Phòng vệ Trên không (ADF)

Dự án trên cũng đánh dấu một bước ngoặt đối với Nhật Bản, khi nước này chủ yếu hợp tác với Mỹ trong lĩnh vực quốc phòng.

Vào năm 2020, Nhật Bản ban đầu đã chọn nhận hỗ trợ kỹ thuật từ Lockheed Martin của Mỹ nhưng sau đó đã chuyển hướng sang Anh và Italy. Một phần lý do khiến Nhật Bản chọn "né" Mỹ là để lựa chọn một chương trình mà Tokyo có thể đóng vai trò dẫn đầu và chương trình đó có khả năng thích ứng cao hơn với các mối đe dọa cụ thể mà Nhật Bản phải đối mặt.

Tokyo đã hình dung một máy bay chiến đấu thế hệ tiếp theo có thể phối hợp với các phương tiện bay không người lái, vệ tinh và Hệ thống kiểm soát và cảnh báo trên không (AWACS) của Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản (SDF).

SDF đã sử dụng máy bay chiến đấu F-35 của Lockheed Martin nhưng từng bày tỏ sự thất vọng về nhiều vấn đề được giữ bí mật, vốn cản trở khả năng sửa chữa và nâng cấp.

Ông Kevin Maher, cựu giám đốc phụ trách các vấn đề Nhật Bản tại Bộ Ngoại giao Mỹ, cho biết, "Tôi tất nhiên chúc đồng minh thân thiết của chúng tôi là Nhật Bản gặp nhiều may mắn với chương trình của họ". Ông cũng ám chỉ rằng việc phát triển và sản xuất một loại máy bay mới vào năm 2035 - có thể đối phó hiệu quả những thách thức từ máy bay thế hệ thứ năm hiện đại của Trung Quốc, sẽ là một chặng đường khó khăn.

Ông Maher nhận định sẽ là "thách thức lớn" để phát triển một chiếc máy bay mới từ đầu theo cách tiết kiệm chi phí, "so với việc chế tạo dựa trên công nghệ thế hệ thứ năm hiện có" mà Mỹ có thể cung cấp.

Thiết kế của máy bay chiến đấu thế hệ thứ 6 Tempest được Anh công bố năm 2020. Công nghệ quan trọng nhất của tiêm kích Tempest là nó có thể bay với một phi công hoặc bay không người lái. Đặc biệt, Tempest cũng có thể điều hành một nhóm máy bay không người lái và phối hợp tác chiến khiến phòng không đối phương không thể xác định được mục tiêu chính cần tiêu diệt.

Ngoài ra, Tempest còn thể hiện sức mạnh ở những vũ khí công nghệ cao mà nó thể mang theo bao gồm: vũ khí năng lượng định hướng, vũ khí siêu thanh có tốc độ 5 Mach (gấp 5 lần tốc độ âm thanh) hoặc nhanh hơn, tùy thuộc vào chiến thuật.