Thượng nghị sĩ Edward Markey ở bang Massachusettes và hạ nghị sĩ Ted Lieu ở bang California ngày 24/1 (giờ Mỹ) đã đề xuất dự luật mang tên “Đạo luật hạn chế sử dụng vũ khí hạt nhân lần đầu năm 2017”.
Theo văn phòng của ông Lieu, “hiện nay là lúc khẩn cấp hơn bao giờ hết khi Tổng thống Donald Trump đã có quyền phát động chiến tranh hạt nhân trong tích tắc”.
Dự luật yêu cầu quốc hội tuyên bố chiến tranh trước khi tổng thống có thể phát lệnh sử dụng vũ khí hạt nhân, ngoại trừ trong trường hợp phòng vệ trước một cuộc tấn công hạt nhân sắp diễn ra.
Vốn được quy định trong Hiến pháp, tuy nhiên, quyền tuyên bố chiến tranh của Quốc hội lâu nay bị “xếp xó” vì lần gần đây nhất nhánh lập pháp trao quyền hoặc rút quyền phát động chiến tranh cũng là từ thời Chiến tranh Thế giới thứ hai.
Những năm gần đây, có một số nỗ lực nhằm kiềm chế quyền kiểm soát các chiến dịch quân sự tấn công của nhánh hành pháp. Chương trình An ninh Toàn cầu thuộc Liên minh các nhà khoa học có quan ngại và Quỹ Ploughshares nằm trong số các tổ chức ủng hộ dự luật này.
Thượng nghị sĩ Markey nói trong một tuyên bố: “Chiến tranh hạt nhân gây nguy cơ nghiêm trọng nhất với sự tồn vong của con người. Tuy nhiên, Tổng thống Trump cho thấy ông sẽ cân nhắc tấn công hạt nhân chống khủng bố. Không may là, bằng cách duy trì lựa chọn sử dụng vũ khí hạt nhân trước trong một cuộc xung đột, chính sách Mỹ đã cho ông quyền đó. Trong một cuộc khủng hoảng với một quốc gia có vũ khí hạt nhân, chính sách này làm gia tăng đáng kể nguy cơ leo thang hạt nhân ngoài ý muốn. Không thể cho phép cả ông Trump cũng như các tổng thống khác sử dụng vũ khí hạt nhân trừ khi để chống lại một cuộc tấn công hạt nhân”.
Tháng trước, ông Trump đã đăng lên Twitter, nói rằng có thể có một cuộc đua vũ trang hạt nhân giữa Nga và Mỹ. Ông Trump cũng bị cả hai bên ủng hộ và phản đối chính sách vũ khí hạt nhân của Mỹ chỉ trích khi ông cam kết trong cuộc tranh luận hồi bầu cử sơ bộ rằng sẽ không tấn công trước. Sau đó, ông nói thêm: “Đồng thời, chúng ta vẫn phải sẵn sàng. Tôi không thể loại trừ khả năng nào”.
Ông Markey và Lieu đã đề xuất dự luật nói trên ngay sau khi ông Trump đưa ra tuyên bố này hồi tháng 9/2016 và giờ mới trình ra quốc hội sau khi ông Trump trở thành tổng thống. Dự luật được cựu Bộ trưởng Quốc phòng William Perry cùng 5 tổ chức ủng hộ giải giáp vũ khí hạt nhân ủng hộ.