Tàu Ruen. Ảnh: Cơ quan Báo chí Ấn Độ
Theo Cơ quan Hàng hải Quốc tế chuyên giám sát cướp biển, vào tháng 12/2023, cướp biển Somalia đã cướp con tàu đầu tiên sau 6 năm khi tàu chở hàng Ruen bị đột kích và đưa tới một cảng ở Somalia. Số liệu từ Lực lượng Hải quân Liên minh châu Âu cho thấy kể từ vụ này, đã có nhiều lần cướp biển tìm cách cướp tàu thuyền.
Đối với ngành hàng hải, các sự cố này là lời nhắc nhở về thời kỳ cách đây hơn một thập kỷ, khi cướp biển Somalia đe dọa các tàu bè trên khắp Ấn Độ Dương. Hồi đó, đã xảy ra vụ bắt giữ siêu tàu chở dầu Sirius Star và tàu container treo cờ Mỹ Maersk Alabama. Các vụ việc đã khiến các nước triển khai lực lượng bảo vệ có vũ trang trên các tàu thương mại.
Các nhà phân tích nói rằng dù cướp biển Somalia trỗi dậy gần đây nhưng khó có thể trở lại hoạt động mạnh như thời cách đây một thập kỷ. Nguyên nhân một phần là nhờ công nghệ tiên tiến hơn và thực tế là nhiều tàu đã sử dụng lực lượng bảo vệ có vũ trang hơn trước.
Tuy nhiên, cướp biển Somalia trỗi dậy mạnh tới đâu còn phụ thuộc vào việc chúng có thành công khi áp dụng các phương thức cũ hay không: cướp tàu, đưa tàu trở về Somalia và chờ tiền chuộc mà đôi khi lên tới hàng triệu USD.
Ông John Thompson, người sáng lập công ty tình báo Ambrey, nhận định: “Nếu nuôi con quái vật bằng tiền mặt, thì nó sẽ tiếp tục đến đòi”.
Tuần này, Cơ quan Hoạt động Thương mại Hàng hải Anh (cơ quan liên lạc giữa hải quân Anh và các tàu buôn), cảnh báo có hai nhóm cướp biển đang hoạt động ở Ấn Độ Dương. Cảnh báo trên được đưa ra sau khi bảo vệ trên một tàu chở hàng đấu súng với một chiếc thuyền nhỏ ở địa điểm cách Oman khoảng 1.126km về phía Đông Nam vào cuối tuần, cách xa nơi diễn ra các cuộc tấn công của Houthi.
Tháng trước, Giám đốc cơ quan hàng hải Somalia cho biết lực lượng hải quân quốc tế đang tập trung nhiều hơn vào các vùng biển đang bị Houthi tấn công cách đó hàng trăm km. Việc ngăn chặn hành vi của Houthi là rất quan trọng để hàng hóa trị giá hàng tỷ đô la có thể tiếp tục được vận chuyển qua Kênh đào Suez của Ai Cập.
Trước đây, cướp biển sẽ chiếm giữ một con tàu tương đối lớn, được gọi là tàu mẹ, để phối hợp tấn công.
Ông Cyrus Modi, Giám đốc Cơ quan Hàng hải Quốc tế, cho biết: “Vụ cướp tàu Ruen vào tháng 1 và vụ cướp tàu đánh cá vốn được sử dụng làm tàu mẹ là một vấn đề đáng lo ngại”. Ông nói thêm rằng khu vực này nên tuân thủ khuyến cáo của ngành để ngăn chặn các cuộc tấn công như vậy.
Nhiệm vụ chống cướp biển của Lực lượng Hải quân Liên minh châu Âu (EUNavfor) trong khu vực có tên Chiến dịch Atalanta. EUNavfor thừa nhận sự cố tàu bị cướp tăng đột biến kể từ tháng 11/2023.
EUNavfor nói rằng không có tài sản nào từ Chiến dịch Atalanta được chuyển hướng đến các khu vực bên ngoài khu vực hoạt động.
Tuy nhiên, theo các bài đăng trên mạng xã hội X của quân đội Pháp và Bộ Tư lệnh Trung tâm Mỹ, trong số ba tàu hỗ trợ cho Chiến dịch Atalanta, có tàu Alsace đã đến hỗ trợ cho một tàu chở dầu bị Houthi tấn công. Còn tàu khác là Languedoc đã bắn hạ một máy bay không người lái của Houthi ở Biển Đỏ.
EUNavfor nói việc các tàu như vậy hỗ trợ các hoạt động khác là điều rất bình thường.
Biệt kích Ấn Độ đứng canh gác một nhóm cướp biển bị giam giữ sau khi Hải quân Ấn Độ giải thoát một tàu cá Iran bị cướp biển Somali bắt. Ảnh: AFP
Theo ông Thompson, bất chấp mối đe dọa cướp biển Somalia tái xuất hiện, những cải tiến về công nghệ cũng giúp tránh những sự cố như vậy dễ dàng hơn.
Công ty Ambrey đã khuyến cáo khoảng 20 tàu thay đổi lộ trình để tránh những tàu được cho là có cướp biển trên tàu. Ông nói, ở làn sóng cướp biển tấn công trước đó, không có công nghệ để hỗ trợ.
Theo EUNavfor, các cuộc tấn công của cướp biển ngoài khơi Somalia đạt đỉnh điểm với khoảng 200 vụ mỗi năm từ năm 2009 đến năm 2011. Dữ liệu cho thấy chỉ sau hơn một tháng của năm 2024, đã có ba vụ tàu bị cướp.
Theo ông Hans Tino Hansen, Giám đốc điều hành công ty Risk Intelligence A/S ở Đan Mạch, cũng có mối liên hệ về mặt địa lý giữa cướp biển Somali và Yemen.
Ông cho biết nhiều nhóm cướp biển có liên quan đến buôn lậu, trong đó có các tuyến đường đi qua Yemen. Ông nói: “Chúng có thể tiến hành các hoạt động cướp biển nếu cần hoặc nếu được trả tiền để làm như vậy... Tôi không nghĩ cướp biển sẽ đóng một vai trò lớn trong cuộc xung đột này, thực ra là một vai trò rất nhỏ, nhưng có thể một số người được thuê để làm điều gì đó”.