Khai thác muối biến đô thị nhộn nhịp một thời thành 'thị trấn ma' ở Brazil

Tại một góc nhỏ Maceió - thủ phủ bang ven biển Alagoas phía Đông Bắc Brazil, người dân đi qua đây đã không thể nào nhận ra khu phố Pinheiro nhộn nhịp tiếng còi xe, tiếng buôn bán tấp nập, tiếng trẻ em nô đùa một thời. Giờ đây, cả khu vực chìm vào khung cảnh vắng lặng bỏ hoang sau khi hàng chục nghìn người dân rời đi.

Bên dưới khu phố là lớp đất với tầng tầng lớp lớp lỗ hổng - di sản của bốn thập kỷ khai thác muối mỏ tại 5 khu vực dân cư ở Maceio. Hoạt động khai thác làm cho đất sụt xuống và bẻ gãy các kiến trúc nhà ở. Kể từ năm 2020, cộng đồng dân cư trở nên thưa thớt dần vì người dân nhận tiền bồi thường di dời từ công ty hóa dầu Braskem.

Braskem là một trong những công ty hóa dầu lớn nhất châu Mỹ, thuộc sở hữu của công ty dầu khí nhà nước Brazil Petrobras và tập đoàn xây dựng khổng lồ Novonor.

Công ty không buộc bất kỳ ai rời đi. Tuy nhiên, họ đã đạt được một thỏa thuận với các công tố viên, bồi thường cho các gia đình để họ có thể rời đi và bắt đầu lại cuộc sống mới ở nơi khác. Theo dữ liệu thống kê của Braskem, 97,4% nhà ở tại đây, tương đương với trên 14.000 căn hộ bị ảnh hưởng và không có người ở.

55.000 người rời khỏi khu vực không chỉ bỏ lại hàng xóm, bạn bè mà còn cả việc làm. Theo một nghiên cứu của Đại học Liên bang Alagoas năm 2021, 4.500 doanh nghiệp vừa và nhỏ tạo việc làm cho hơn 30.000 người đã đóng cửa. 

Vẫn còn một số ít người dân muốn ở lại nơi mình sinh ra và lớn lên này. Ông Paulo Sergio Doe (51 tuổi) cho biết ông sẽ không bao giờ chuyển đi ra khỏi Punheiro. 

“Công ty đó không thể áp đặt những gì họ muốn để xóa sổ cuộc sống và lịch sử của rất nhiều gia đình”, ông bức xúc trong một cuộc phỏng vấn với hãng tin AP.

Đối với bà Natalícia Gonçalves – một giáo viên về hưu đã 77 tuổi, khoản tiền bồi thường mà Braskem đặt ra không đủ. Bà Gonçalves cho biết bản thân quá già để bắt đầu cuộc sống mới, chính vì vậy bà lựa chọn ở lại Pinheiro. Hiện bà sống trong một căn nhà xập xệ xung quanh là những tấm ván bảo vệ người ngoài đột nhập.

Tính đến thời điểm hiện tại, Braskem đã giải ngân khoảng 40% trong số hơn 5 tỷ reais (khoảng 1 tỷ USD) cho việc tái định cư, bồi thường cho các cá nhân, chuyển địa điểm các cơ sở như trường học và bệnh viện. Công ty cũng có kế hoạch dành 6 tỷ reais để đóng cửa và giám sát các mỏ muối.

Roberto Lopes Pontes Simões, Giám đốc điều hành Braskem, nhấn mạnh năm 2021 vừa qua chứng kiến “tất cả những thành tựu mà chúng tôi đã đạt được ở Maceio” trong việc di dời gần như tất cả mọi người khỏi các khu vực bị ảnh hưởng.

Theo Giáo sư Capretz đang làm việc tại một trường đại học kiến trúc và đô thị ở Brazli, không có ngôi nhà sụp đổ cũng như không xảy ra thương vong không có nghĩa là mọi chuyện đang diễn ra suôn sẻ.

"Bi kịch vẫn đang xảy ra, không chỉ liên quan đến các hiện tượng địa chất mà còn những trường hợp tự tử, nhiều người bị bệnh trầm cảm do mất đi cuộc sống xã hội, mối quan hệ gia đình, bạn bè và hàng xóm. Tuy nhiên, mọi thứ đó đều bị Braskem bỏ qua", Giáo sư Capretz nói.

Bộ phận truyền thông của Braskem cho biết họ có cung cấp dịch vụ tư vấn tâm lý miễn phí cho bất kỳ người dân nào nằm trong danh sách bồi thường và tái định cư. Công ty giải thích kế hoạch di dời người dân được hình thành dựa trên luật pháp và các phán quyết pháp lý, cũng như các đề nghị bồi thường luôn được đưa ra cho các cá nhân cùng với luật sư thảo luận.