Máy bay chiến đấu Rafale của Pháp.Ảnh:defencesecurityasia.com
Pháp đang rất tích cực tìm cách thâm nhập thị trường bán vũ khí thế giới bằng máy bay Rafale, cố gắng thay thế máy bay Nga ở các quốc gia Trung Á, những quốc gia sử dụng vũ khí Liên Xô và Nga từ lâu.
Rõ ràng là Paris đang rất cần những thương vụ lớn, đặc biệt là sau khi Mỹ và Anh “loại” Pháp khỏi hợp đồng cung cấp tàu ngầm cho Australia. Trước đó, Pháp có kế hoạch cung cấp cho Australia 12 tàu ngầm hạt nhân, giá trị hợp đồng là 66 tỷ USD, nhưng Australia hiện đã hợp tác với Mỹ và Anh.
Trong bối cảnh đó, Pháp đã tăng cường phát triển các thị trường mới và không có gì ngạc nhiên khi sau thành công ở Ấn Độ với việc chuyển giao máy bay chiến đấu Rafale cho Không quân Ấn Độ, Paris muốn tiếp tục vươn tới các thị trường khác, trong đó có Trung Á.
Kết quả là, các đại diện của Pháp gần đây đã thường xuyên đến Kazakhstan, Uzbekistan để môi giới về Rafale và cũng đã nhận được sự quan tâm. Đích thân Tổng thống Pháp Macron cũng đã đến thăm Kazakhstan và Uzbekistan (ngày 1 – 2/11/2023) và các chuyến thăm đáp lễ của Tổng thống Uzbekistan Shavkat Mirziyoyev và Kazakhstan Kemelevich Tokayev (lần lượt diễn ra vào ngày 21 và 29/11/2023).
Sau chuyến thăm đáp lễ tới Paris của những người đứng đầu Kazakhstan và Uzbekistan, Pháp tin tưởng rằng Rafale của châu Âu tốt hơn nhiều so với bất kỳ máy bay nào của Liên Xô. Do đó, Pháp bắt đầu “ăn mừng chiến thắng” của mình trên thị trường vũ khí, khi vào cuối tháng 11/2023, kênh truyền hình BFM đưa tin rằng các nước Trung Á muốn có máy bay mới và đang xem xét các nhà cung cấp châu Âu, trong đó có Pháp.
Một thông tin ngày 26/11 của tờ La Tribune còn khẳng định Kazakhstan và Uzbekistan quan tâm đến Rafale, cho rằng một thỏa thuận tiềm năng là do phía Pháp, đặc biệt là Dassault, thúc đẩy.
Tuy nhiên, Kazakhstan đã chính thức phủ nhận việc xem xét việc mua máy bay chiến đấu đa năng Rafale của Pháp và bày tỏ ý muốn mua máy bay Sukhoi Su-30SM do Nga sản xuất với lý do lợi thế về giá cả trên chất lượng thuận lợi hơn.
Như vây, mặc dù Pháp tăng cường “tán tỉnh” mua máy bay chiến đấu Rafale, nhưng cuối cùng Không quân Kazakhstan đã quyết định mua máy bay chiến đấu Su-30SM do Nga sản xuất.
Phó Tư lệnh Phòng không kiêm Cục trưởng Cục Vũ khí Kazakhstan Yerhan Nildibayev được hãng thông tấn TASS đầu tháng 12/2023 dẫn lời cho biết Kazakhstan sẽ mua 10 máy bay chiến đấu Su-30SM và hai tổ hợp hệ thống phòng không TOR-M2 từ Nga.
Cả hai hệ thống vũ khí Su-30SM và TOR-M2 dự kiến sẽ được trang bị trong khoảng thời gian từ năm 2023 đến năm 2024.
“Chúng tôi không có kế hoạch mua máy bay chiến đấu Rafale (sản xuất tại Pháp). Chúng đắt tiền nên chúng tôi chọn máy bay chiến đấu Su-30SM vì sự cân bằng giữa chất lượng và giá cả”, ông Nildibayev nói.
Máy bay chiến đấu Su-30SM của Nga. Ảnh: eurasiantimes
Tuyên bố của ông Nildibayev dường như đặt dấu chấm hết cho những nỗ lực của Pháp đã diễn ra trong nhiều tháng nhằm tiếp thị máy bay chiến đấu Rafale cho các nước Trung Á như Kazakhstan và Uzbekistan.
Cho đến nay cũng chưa có báo cáo nào từ Uzbekistan về việc nước này đang xem xét mua máy bay chiến đấu Rafale. Trước đó, giới chức Uzbekistan đã bày tỏ quan tâm đến việc mua 24 máy bay chiến đấu Rafale do Dassault Aviation phát triển.
Trong khi cả hai nước đang trong quá trình hiện đại hóa quân đội của mình, họ cho rằng những chiếc máy bay “đắt tiền” và “phức tạp” từ Pháp vượt quá khả năng tài chính của mình, đi kèm với đó là việc cải tổ các quy trình hậu cần, kỹ thuật và huấn luyện vốn phần lớn vẫn dựa trên mô hình công nghiệp quốc phòng của Nga trong không gian hậu Xô Viết.
Về phần mình, Moskva đã bày tỏ “quan ngại” về nỗ lực của các nước phương Tây nhằm “tách” Nga khỏi các nước Trung Á. Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov đã tuyên bố rằng các nước phương Tây đang cố gắng “lôi kéo” các nước láng giềng, đối tác và đồng minh khỏi Nga. Đây không phải là lần đầu tiên Nga bày tỏ quan ngại về những nỗ lực của phương Tây ở Trung Á trong những tháng gần đây.
Từng thuộc Liên Xô cũ, Kazakhstan và Uzbekistan phụ thuộc rất nhiều vào vũ khí do Nga sản xuất, bao gồm cả máy bay chiến đấu. Cả hai quốc gia Trung Á, có quan hệ chặt chẽ với Nga, đều có kế hoạch loại bỏ các máy bay chiến đấu cũ kỹ do Nga sản xuất và thay thế chúng bằng những máy bay mới.
Không quân Kazakhstan dự kiến sẽ cho các máy bay chiến đấu MiG-29 ngừng phục vụ, trong khi Không quân Uzbekistan sẽ loại bỏ dần các máy bay chiến đấu Su-27.
Ngoài MiG-29, Kazakhstan cũng chào bán hơn 100 máy bay chiến đấu và máy bay ném bom được chế tạo từ thời Liên Xô cho các bên quan tâm. Những máy bay chiến đấu thời Liên Xô cũ này, cùng với động cơ của chúng, bao gồm MiG-31, MiG-27 và Su-24, được chế tạo trong thời kỳ căng thẳng của Chiến tranh Lạnh vào những năm 1970 và 1980.