Thuốc giảm đau opioid trong một đơn thuốc tại Washington DC. Ảnh: AFP/TTXVN
Các quy định về sử dụng thuốc giảm đau nhóm opioid được ban hành năm 2016 trong nỗ lực khống chế tình trạng sử dụng thuốc quá liều. Quy định này khiến nhiều bác sĩ buộc phải cắt giảm kê đơn thuốc giảm đau nhóm opioid, trong khi những bệnh nhân bị đau mãn tính cũng phàn nàn vì cho rằng nhóm thuốc này đã giúp họ duy trì một cuộc sống bình thường - do đặc tính giúp giảm đau mạnh.
Trong lần điều chỉnh mới đây, Trung tâm Kiểm soát Dịch bệnh (CDC) Mỹ đã tổng hợp các khuyến nghị trong báo cáo 200 trang, trong đó đưa ra hướng dẫn cụ thể nhằm tìm cách cân bằng sử dụng opioid, tránh tình trạng lạm dụng dẫn đến bị phụ thuộc hoặc nghiện thuốc. Mặc dù dỡ bỏ các giới hạn liều lượng hoặc thời gian sử dụng đơn thuốc có kê opioid, giới chức y tế khuyến cáo cần thận trọng trong sử dụng opioid và chỉ nên cân nhắc sử dụng sau khi các loại thuốc giảm đau khác không đủ hiệu quả.
Theo khuyến nghị, nếu quyết định kê đơn các loại thuốc giảm đau nhóm opioid, các bác sĩ cần trao đổi cụ thể với bệnh nhân ở mỗi bước điều chỉnh. Đầu tiên nên kê với liều lượng thấp nhất và cần thường xuyên giám sát tác dụng của thuốc trong điều trị. Trong trường hợp có vấn đề phát sinh, các bác sĩ nên tránh việc đột ngột ngừng kê thuốc và đảm bảo chăm sóc y tế phù hợp cho bệnh nhân.
Theo các nhà khoa học, tại Mỹ, cứ 5 người thì có 1 người bị các cơn đau mãn tính và "thuốc giảm đau opioid có thể coi là loại thuốc quan trọng để kiểm soát cơn đau, song loại thuốc này cũng tiểm ẩn một số rủi ro đáng kể". Giới chức y tế lưu ý khuyến nghị này "không thay thế đánh giá lâm sàng hoặc quy trình chăm sóc y tế cá nhân", cũng "không được áp dụng như một tiêu chuẩn nhất định".
Phát biểu tại một cuộc họp báo, ông Christopher Jone - quan chức CDC - cho biết cơ quan này khuyến nghị những người sử dụng opioid trong thời gian dài nên kết hợp dùng Naloxone, một loại thuốc được sử dụng để điều trị quá liều opioid.
Việc kê đơn sử dụng thuốc giảm đau nhóm opioid tại Mỹ đã tăng gấp 4 lần trong giai đoạn từ năm 1999 - 2010. Tuy xu hướng này đã giảm kể từ năm 2016, song loại giảm đau nhóm này vẫn gây ra tình trạng nghiện thuốc, thậm chí khiến nhiều người phải sử dụng các loại ma túy như heroin hoặc fentanyl để thay thế.
Dữ liệu của CDC cho thấy số người tử vong liên quan tới thuốc giảm đau nhóm opioid đã gia tăng trong thời kỳ đại dịch COVID-19, chiếm tới 75% trong số 107.000 ca tử vong do sử dụng quá liều thuốc giảm đau trong năm 2021, với hơn 70% trong số đó là do sử dụng các thuốc opioid tổng hợp bất hợp pháp.
Nhóm thuốc opioid thuộc nhóm thuốc kê đơn, chỉ được cấp phát theo chỉ định của bác sĩ. Thuốc giảm đau nhóm opioid là nhóm các chất tự nhiên và tổng hợp, cóhiệu quả cao trong điều trị giảm đau, đặc biệt là giảm đau do ung thư. Opioid bao gồm các loại thuốc phiện và các loại thuốc có nguồn gốc từ thuốc phiện, trong đó có cả morphine - một loại thuốc opioid được sử dụng để điều trị cơn đau ngắn hoặc dài hạn với mức độ từ vừa đến nặng.