Đây là lần thứ hai Việt Nam đảm nhiệm vai trò Chủ tịch trong nhiệm kỳ Ủy viên không thường trực HĐBA LHQ nhiệm kỳ 2020-2021. Phiên họp tổng kết thu hút hơn 70 đại diện quốc gia thành viên, quan sát viên LHQ tham dự, trong đó có đại sứ, trưởng phái đoàn nhiều nước.
Quang cảnh phiên họp tổng kết. Ảnh: Hữu Thanh/PV TTXVN tại New York
Trong tháng Chủ tịch, Việt Nam đã đề xuất và chủ trì tổ chức 4 sự kiện ưu tiên về vai trò của các tổ chức khu vực trong thúc đẩy xây dựng lòng tin và đối thoại trong ngăn ngừa xung đột, khắc phục hậu quả bom mìn, bảo vệ cơ sở hạ tầng dân sự thiết yếu, và bạo lực tình dục trong xung đột. Các chủ đề này đều đặt người dân ở vị trí trung tâm và hướng đến xây dựng, duy trì hoà bình bền vững. Đi cùng với các sự kiện này, Việt Nam đã chủ trì xây dựng và thúc đẩy thông qua 3 văn kiện của HĐBA, trong đó có 2 tuyên bố chủ tịch và 1 nghị quyết.
Sáng kiến quan trọng nhất do Việt Nam thúc đẩy là thảo luận mở về vai trò của các tổ chức khu vực trong thúc đẩy xây dựng lòng tin và đối thoại trong ngăn ngừa xung đột. Đây là lần đầu tiên Chủ tịch nước Việt Nam chủ trì một phiên họp của HĐBA và là hoạt động ngoại giao đa phương quan trọng đầu tiên của Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc kể từ sau Đại hội lần thứ XIII của Đảng. Sau cuộc họp, các nước thành viên HĐBA đã thông qua tuyên bố của Chủ tịch do Việt Nam đề xuất về chủ đề này.
Các cuộc thảo luận về khắc phục hậu quả bom mìn và bảo vệ cơ sở hạ tầng dân sự thiết yếu, do Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn chủ trì, nhận được quan tâm và đánh giá cao của các nước thành viên LHQ. Điều này được phản ánh rõ nét qua việc 65 nước thành viên LHQ đồng bảo trợ và 15/15 nước thành viên HĐBA bỏ phiếu thuận thông qua Nghị quyết 2537 do Việt Nam chủ trì xây dựng và thương lượng về vấn đề Bảo vệ cơ sở hạ tầng thiết yếu đối với sự sống của người dân. Nghị quyết nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tuân thủ luật nhân đạo quốc tế, đảm bảo viện trợ nhân đạo, đặc biệt trong bối cảnh đại dịch COVID-19 đang diễn ra. HĐBA cũng đã thông qua tuyên bố Chủ tịch đầu tiên của HĐBA do Việt Nam đề xuất đề cập riêng về vấn đề khắc phục hậu quả bom mìn. Phiên thảo luận về bạo lực tình dục trong xung đột được nhiều nước thành viên LHQ hoan nghênh, cảm ơn Việt Nam đã thúc đẩy thảo luận về một chủ đề mang tính nhân văn và rất cấp thiết.
Quang cảnh phiên họp tổng kết. Ảnh: Hữu Thanh/PV TTXVN tại New York
Ngoài các đề xuất trên, trong tháng Việt Nam làm Chủ tịch, HĐBA đã phản ứng rất kịp thời trước những vấn đề nảy sinh, đe dọa hòa bình và an ninh quốc tế, trong đó có những vấn đề nổi lên như Syria, Palestine, Yemen, Mali, khu vực Hồ Lớn, Tây Sahara, Sudan, Somalia, Libya, khu vực tranh chấp Abyei (Sudan/Nam Sudan), Ethiopia, Kosovo, Colombia và Myanmar. Việt Nam đã đáp ứng tất cả các sáng kiến và đề nghị của các nước, vận dụng sáng tạo các luật lệ, thông lệ của Hội đồng, thúc đẩy tham vấn và xây dựng đồng thuận đề Hội đồng để ra được các quyết định kịp thời.
Với tư cách Chủ tịch, Việt Nam cũng đã thúc đẩy sự tham gia rộng rãi nhất vào công việc của HĐBA thông qua việc tổ chức các cuộc gặp mặt, trao đổi với Tổng Thư ký LHQ, gặp mặt trực tiếp giữa các thành viên HĐBA, họp báo quốc tế và nhiều cuộc họp thông tin về hoạt động của HĐBA cho các nước thành viên, quan sát viên của LHQ, các tổ chức phi chính phủ và các đối tượng quan tâm khác.
Tổng kết tháng Việt Nam là Chủ tịch, đến ngày 29/4/2021, HĐBA đã tổ chức 27 hoạt động chính thức, trong đó có 5 cuộc thảo luận mở, 8 cuộc họp nghe báo cáo, 2 cuộc họp thông qua nghị quyết, 7 cuộc họp thương lượng nghị quyết được phát trực tiếp trên hệ thống thông tấn của LHQ. HĐBA đã thông qua 12 quyết định, bao gồm 4 nghị quyết và 2 tuyên bố của Chủ tịch, 5 tuyên bố báo chí và 1 thông tin báo chí. Ngày 30/4/2021, HĐBA vẫn tiếp tục hoạt động.
Phát biểu tại phiên họp tổng kết, đại diện các nước thành viên LHQ đánh giá cao các hoạt động ưu tiên của Việt Nam, đặc biệt là việc Việt Nam thúc đẩy sự quan tâm của HĐBA tới khía cạnh nhân đạo và bảo vệ thường dân. Các nước chúc mừng Việt Nam đã hoàn thành tháng Chủ tịch HĐBA thành công, điều hành mọi hoạt động của HĐBA diễn ra suôn sẻ, thúc đẩy đồng thuận trong HĐBA cũng như sự tham gia và đóng góp của các nước thành viên LHQ.